Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ο Νόμος 4689/2020 “Ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία των Οδηγιών (ΕΕ) 2016/800, 2017/1371, 2017/541, 2016/1919, 2014/57/ΕΕ, κύρωση του Μνημονίου Διοικητικής Συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Δικαιοσύνης της Ελληνικής Δημοκρατίας και του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξεως της Κυπριακής Δημοκρατίας, τροποποιήσεις του ν. 3663/2008 (Α’99) προς εφαρμογή του Κανονισμού (ΕΕ) 2018/1727 και άλλες διατάξεις” (ΦΕΚ Α’ 103/27.5.2020), που περιέχει, μεταξύ άλλων, σημαντικές διατάξεις για τη νομική βοήθεια και την παραγραφή του αξιοποίνου και την παραγραφή και μη εκτέλεση ποινών.
1. Νομική Βοήθεια
Τα άρθρα 41 – 47 του νόμου προβλέπουν, μεταξύ άλλων, συνοπτικά, τα εξής:
– Η επιλογή συνηγόρου νομικής βοήθειας γίνεται βάσει αντίστοιχης καταστάσεως που καταρτίζει ο οικείος Δικηγορικός Σύλλογος, κατ’ αλφαβητική σειρά.
– Αύξηση της αποζημίωσης στις υποθέσεις Πενταμελούς Εφετείου Κακουργημάτων και ΜΟΕ, καθώς το ποσό της αποζημίωσης που προκύπτει από το ειδικό γραμμάτιο νομικής βοήθειας, θα αντιστοιχεί στο (πλήρες) ποσό του Κώδικα Δικηγόρων.
– Η ετήσια αμοιβή των συνηγόρων δεν μπορεί να υπερβαίνει τις δεκαπέντε χιλιάδες (15.000) ευρώ (από 20.000 € που προέβλεπε το αρχικό σχέδιο νόμου, ως κατατέθηκε).
– Για τις ποινικές υποθέσεις, δικαιούνται εγγραφής στην κατάσταση συνηγόρων νομικής βοήθειας οι δικηγόροι που έχουν τουλάχιστον πέντε (5) παραστάσεις ως συνήγοροι υπεράσπισης ή παράστασης για την υποστήριξη της κατηγορίας, συμπεριλαμβανομένων των παραστάσεων ενώπιον ανακριτή ή προανακριτή, (από 10 παραστάσεις ενώπιον μόνο ποινικών ακροατηρίων, που προέβλεπε το αρχικό σχέδιο νόμου, ως κατατέθηκε.
– Κατοχυρώνεται νομοθετικά ότι σε περιπτώσεις δικών μακράς διάρκειας (πολυήμερης δικαστικής διαδικασίας), ο συνήγορος δικαιούται πρόσθετης αποζημίωσης. Οι σχετικές λεπτομέρειες και το ύψος της αποζημίωσης θα καθοριστούν με ΚΥΑ.
– Οι Δικηγορικοί Σύλλογοι διοργανώνουν υποχρεωτικώς ετήσια εκπαιδευτικά σεμινάρια για τους συνηγόρους νομικής βοήθειας σε ποινικές υποθέσεις, με απόφαση του Διοικητικού τους Συμβουλίου.
– Στις αστικές και εμπορικές υποθέσεις και διοικητικές διατηρείται το ετήσιο οικογενειακό εισοδηματικό όριο υπαγωγής των πολιτών στη νομική βοήθεια σε 6.067 €.
– Στις περιπτώσεις αυτεπάγγελτου διορισμού συνηγόρου (των άρθρων 99 παρ. 3, 200 παρ. 1 δεύτερο εδάφιο, 340 παρ. 1 και 2, 376 και 423 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας), η νομική βοήθεια χορηγείται αποκλειστικά με βάση όσα ορίζουν οι οικείες διατάξεις, χωρίς τη συνδρομή των όρων του νέου νόμου.
– Διευρύνεται ο αριθμός των δικαιούχων νομικής βοήθειας στις ποινικές υποθέσεις, ως εξής:
Εφόσον πρόκειται για πλημμέλημα για το οποίο απειλείται ποινή φυλάκισης με ανώτατο όριο δύο (2) ετών και άνω [: εξαιρούνται δηλ. πλημμελήματα με απειλούμενη ανώτατη ποινή φυλάκισης έως δύο ετών], ή επί ενδίκων μέσων και βοηθημάτων εφόσον ο κατηγορούμενος έχει καταδικαστεί με στερητική της ελευθερίας ποινή τουλάχιστον έξι (6) μηνών, το εισοδηματικό όριο υπαγωγής στη νομική βοήθεια αυξάνεται ως εξής: φορολογητέο εισόδημα των τριών (3) τελευταίων ετών από κάθε πηγή που δεν υπερβαίνει: (i) για άγαμο το ποσό των έξι χιλιάδων (6.000) ευρώ, προσαυξανόμενου του ανωτέρω ποσού κατά χίλια (1.000) ευρώ για κάθε προστατευόμενο τέκνο και μέχρι τέσσερα (4) τέκνα, (ii) για έγγαμο ή μέρος συμφώνου συμβίωσης το ποσό των οκτώ χιλιάδων (8.000) ευρώ, προσαυξανόμενου του ανωτέρου ποσού κατά χίλια (1.000) ευρώ για κάθε προστατευόμενο τέκνο και μέχρι τέσσερα (4) τέκνα.
Κατά τον έλεγχο της πλήρωσης των παραπάνω χρηματικών ορίων, δεν συνυπολογίζονται ποσά που προέρχονται από την καταβολή προνοιακών και κοινωνικών επιδομάτων. Αν, όμως, υπάρχουν καταθέσεις του αιτούντος σε τράπεζες της Ελλάδας ή του εξωτερικού, τα οικεία ποσά συνυπολογίζονται για την πλήρωση των παραπάνω χρηματικών ορίων μαζί με το ατομικό ή οικογενειακό, κατά περίπτωση, φορολογητέο εισόδημα από κάθε πηγή του τελευταίου φορολογικού έτους πριν την κατάθεση της αίτησης. Τέλος, στην περίπτωση που κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης, ο ύποπτος, κατηγορούμενος ή εκζητούμενος είναι άνεργος για περισσότερο από δώδεκα (12) μήνες, δικαιούται νομικής βοήθειας, ακόμα και αν το μέσο ετήσιο φορολογητέο εισόδημά του κατά τα τρία (3) τελευταία έτη υπερβαίνει τα ανωτέρω όρια, εφόσον όμως το υπερβάλλον ποσό δεν ξεπερνά το 1/3 των ως άνω ορίων.
Δικαιούχος νομικής βοήθειας είναι επίσης ο δικαιούμενος σε παράσταση για την υποστήριξη της κατηγορίας, εφαρμοζομένων αναλόγως των ανωτέρω.
2. Παραγραφή αξιοποίνου και Παραγραφή και μη εκτέλεση ποινών
Τα άρθρα 63 και 64 του Νόμου εισάγουν ρυθμίσεις για την κατ’ εξαίρεση παραγραφή του αξιοποίνου, την παύση ποινικής δίωξης και μη εκτέλεση ποινών υπό όρο.